Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Alles is politiek
21 februari, 2018
We schrijven het midden van de jaren ‘80. Alles is politiek. In Nederland is met Ruud Lubbers een superpolitieke premier aan de macht. En koningin Beatrix is een heel erg Koninklijke staatshoofd. Tegelijk zit de wereld op slot. ‘Alles is politiek, maar politiek is niet alles’, schreef theoloog Harry Kruiters in die tijd. Zouden we Zuid-Afrika wel of niet boycotten, dat vroegen we ons toen af. Kruiters komt tot de slotsom: ‘politiek lost niet alles op, want niet alle problemen zijn politieke of maatschappelijke problemen’. We kunnen en moeten dus allemaal ons steentje bijdragen.
Dat recentelijk de vermaakindustrie zich (weer) op maatschappelijke issues stort is een mooi bewijs voor het feit dat niet alleen professoren, premiers en koninginnen zich met de zorgen van de maatschappij bezig mogen houden. Gelukkig maar! In de afgelopen maanden heeft me de omvang van de maatschappelijke beweging waarmee we, met de sterren voorop, ons gezamenlijk over het leed van de wereld druk maken, in positieve zin verbaasd.
De MTV Video Music Awards, Golden Globes en de Grammy Awards leken de laatste tijd eerder op bijeenkomsten van een politieke partij dan de wederzijdse bewieroking waar ze normaliter voor bedoeld zijn. MTV nodigde de moeder van Heather Heyer uit die in Charlottesville werd vermoord tijdens een protest tegen ‘white supremacists’. Tijdens de Golden Globes gaf Oprah Winfrey een speech die haar een zetje gaf richting het presidentschap. Hillary Clinton mocht bij de Grammy Awards haar vroegere antagonist Donald Trump afzeiken.
Artiesten hebben tegenwoordig de waarheid in pacht en daarmee wellicht de macht in handen. Tijdens de Oscars volgende week wordt vast ook weer de politieke speech van de eeuw gegeven. Wat we alleen nog niet weten is welke acteur, actrice of regisseur zich het meest geroepen zal voelen.
Nederland is altijd al het land van de dominees. Tegenwoordig voelen ook BN-ers zich in toenemende mate geroepen om het vingertje hoog te houden. De speech van acteur Nasrin Dchar tijdens de uitreiking van de Gouden Kalveren in 2011 spreekt boekdelen. Hij nam stelling tegen iedereen die ‘bezig is met het injecteren van angst in de samenleving’.
Bij het eerder dit jaar gehouden Musical Awards Gala 2018 won Jacob de Groot in de categorie aanstormend talent. Hij pleitte vervolgens voor een wereld waarin we ‘niet bang of voorzichtig maar wel zorgvuldiger durven zijn’.
Het was een premierwaardige speech. Zij het wat minder wollig dan de toespraken van Ruud Lubbers, van wie we deze week afscheid hebben moeten nemen. Die heel politieke premier, die goed beschouwd niet veel méér wilde dan de aarde een klein beetje beter achterlaten dan hij hem had aangetroffen, wist als geen ander dat zorgvuldigheid een eigenschap is waarmee je heel ver kunt komen.
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Tentakels
14 februari, 2018
De mens is geen octopus en dat is maar goed ook. Met twee armen overschrijden we al genoeg geschreven en ongeschreven grenzen.
In zijn afkickkliniek blijft Harvey Weinstein inmiddels met zijn tengels van anderen af. Het Openbaar Ministerie is nog niet overgegaan tot dagvaarding maar dat is een kwestie van tijd. De #metoo-beweging heeft tractie gekregen. Wat begon met de hebberige vingers van Harvey heeft inmiddels een bredere betekenis gekregen.
De tengels van Weinstein zijn ondertussen een symbool geworden van corrupt en smerig machtsmisbruik.
Maar hoe zit dat met de staat die zijn tentakels uitstrekt om goed proberen te doen?
Sharjah is een van de Verenigde Arabische Emiraten. De statelijke tentakels spreiden zich hier ver uit. Door het digitaal volgen van mensen die eerder al een digitaal strafblad hebben opgelopen, weten de autoriteiten het aantal gevallen van zware criminaliteit enorm naar beneden te brengen: in één jaar tijd is dat aantal met 45% gereduceerd. Dat is een geweldige prestatie, maar het is een overduidelijk geval waarin het kind met het badwater is weggegooid: met de dreiging is helaas ook de privacy vakkundig om zeep geholpen.
In Nederland gaan we in een milde vorm dezelfde kant op. Vorige week is de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) door de rechter in het gelijk gesteld bij de vraag of ze reisgegevens van een student bij het bedrijf Translink mag opvragen om te controleren of de student in kwestie daadwerkelijk thuis dan wel op kamers woont. Zodoende kan DUO de student eventueel een boete opleggen. DUO laat geen gelegenheid onbenut om de studentenkamer binnen te stappen – letterlijk en figuurlijk.
Dat vind ik niet kies, want privacy ziet erop toe dat onze huiskamer, slaapkamer en werkkamer privé blijven zolang de overheid er niets te zoeken heeft. Daarom is de ‘sleepwet’ ook zo’n slecht idee. Het voorstel is om data te verzamelen volgens het principe van ‘ja mits’ terwijl het ‘nee tenzij’ zou moeten zijn.
Sterker nog, het voorstel is vooral ‘ja’: de voorwaarden zijn sowieso nogal slap geformuleerd. Volgens de huidige plannen kunnen alle gegevens zonder meer met buitenlandse diensten worden gedeeld zonder analyse vooraf. Uw en mijn gegevens worden te grabbel gegooid.
Het briefgeheim was en is heilig: als ik u een plezierige verjaardag wens op een vrolijke kaart in een envelop en iemand maakt die envelop open en publiceert de inhoud, dan zijn de rapen gaar en terecht ook. Het argument dat u of ik iets te verbergen zou kunnen hebben, is dan totaal niet relevant. Zou dat argument op internet dan ineens doorslaggevend zijn?
Welnee. Laten we de privacywaakhonden die hun tanden laten zien en af en toe hard blaffen, zoals Bits of Freedom, volmondig steunen.
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Zegen of vloek
24 januari, 2018
Vaak wordt gezegd dat jongeren uitstekend met technologie kunnen omgaan en dat ze daardoor de wereld aan hun voeten hebben. Ze zijn inderdaad verdraaid handig met hun telefoon. Maar begrijpen zij én wij de mogelijke invloed wel goed, nu en in de toekomst? Zo kan techniek uitmonden in een zegen of een vloek.
Ik ben een groot bewonderaar van de serie Black Mirror op Netflix. De schrijver en bedenker, Charlie Brooker, wil ‘onderwerpen aansnijden die te maken hebben met de afhankelijkheid van de mensheid van techniek, om verhalen te maken die de manieren laten zien hoe we nu leven – en de manier waarop we over tien minuten leven als we onhandig zijn’. Door dat laatste schuift de serie richting horror.
In de aflevering ‘Shut Up and Dance’ van seizoen drie wordt een tiener die naar illegale porno kijkt, gechanteerd door iemand die stiekem door middel van malware meekeek. Vervolgens krijgt hij sms’jes met steeds extremere opdrachten die hij noodgedwongen uitvoert. Ik slaap normaal uitstekend, maar die nacht deed ik na het kijken geen oog dicht.
Onlangs werd seizoen vier online gezet. Daarin draait de aflevering ‘Arkangel’ om een kleine chip die een moeder bij haar kind heeft laten inbouwen, waardoor ze altijd kan meekijken én schokkende beelden bij het kind in real time kan ‘blurren’. In de pubertijd laat ze het product wijselijk buiten gebruik, maar als ze eens de verleiding niet kan weerstaan, zijn de gevolgen niet te overzien.
De twee voorbeelden staan dichtbij de realiteit. Online chantage is een groeiend probleem en in de VS is al een product te koop waarmee ouders hun kroost via gps kunnen volgen en afluisteren. ‘AngelSense’ kost maar $ 50 per maand.
Ouders willen hun kinderen helpen en begrijpen. Voortdurend met ze in contact staan, kan echter averechts werken. Ten eerste creëer je makke schaapjes die nooit ongezien in de fout kunnen gaan. Hoe moet dat als ze op een goed moment zelfstandig de grote boze wereld ingaan? Er zijn aanwijzingen dat het er nú al toe leidt dat jongeren minder goed contact met leeftijdgenoten maken. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling is het aantal 15-jarigen dat gemakkelijk vrienden zegt te maken de afgelopen twaalf jaar in Nederland, Zweden en Duitsland met 5 tot 10%-punt gedaald.
Uit ander onderzoek blijkt dat jongeren minder drinken, minder roken en later met seks beginnen. Die eerste twee zaken zijn uitstekend. Toch betwijfel ik of we blij moeten zijn met een generatie van jongeren die nooit eens uit de band springen en buiten schooltijd elk half uur hun vader of moeder moeten appen waar ze zijn, of de kans lopen dat hun ouders meeluisteren met een romantische date.
Misschien wordt het tijd om kinderen het recht te geven op privacy, ook ten opzichte van hun ouders. Van fouten maken leer je het meest. Dat wordt de jongeren van nu wel heel moeilijk gemaakt.