Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie op maatschappelijk, economisch en technologisch vlak. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Stedelijke snoepwinkel
27 juni, 2018
Als er een hoofdstad van het snoepgoed zou bestaan, zou ik denken aan Brussel. Daar zijn de winkels van Godiva en de vele concurrenten die in prachtige winkelgalerijen een gooi doen naar het predicaat beste bonbons van de wereld. Toch was het Amsterdam waar ik me afgelopen week in een snoepwinkel waande.
Niet omdat het de grootste overslaghaven ter wereld voor de import van cacao herbergt. En ook niet omdat de stad Casparus van Houten sr. voortbracht, de man die aan begin van de negentiende eeuw een goedkope manier bedacht om het vet uit geroosterde cacaobonen te slaan. Hij luidde daarmee een nieuw tijdperk van goedkoop te produceren chocoladeproducten in.
Nee, het waren twee festivals die samen zorgden voor een lichte en positieve vorm van keuzestress.
De 71ste editie van het Holland Festival (HF) heeft deze maand het Venetië van het Noorden weer overgenomen en vormde wat mij betreft een perfecte combinatie met de eerste editie van ‘WeMakeThe.City’. Zo kwam dankzij het internationale podiumkunstenfestival het Belgische acteurscollectief FC Bergman naar de op herbestemming wachtende, enorme (70 x 100m), Centrale Markthal uit 1934.
In hun voorstelling ontdekt JR hoe fijn en lonend het is om te beleggen, maar bedenkt zich niet wat voor gevolgen dit heeft. Nogal wiedes, hij is pas elf jaar oud. Wel stort hij ieder om zich heen in het verderf. Het is een treffende en spectaculaire satire op het superkapitalisme.
Maar niet alleen in de avonden werd ik aan het denken gezet. Overdag boog ik me tijdens het festival dat de stad beter maakt over de wezenlijke stedelijke vraagstukken. Hier en daar hoorde ik al dat sommige bezoekers aan ‘South by Southwest’ moest denken. Een groter compliment kun je als beginnend festival niet krijgen. Deze jaarlijkse happening in Austin (Texas, VS) die gaat over muziek, film, digital storytelling en digitale cultuur weet de crème de la crème van de internationale creatieve klasse te boeien.
Dat deze associatie niet helemaal uit de lucht kwam vallen laat een gastenlijst met Kate ‘Donut’ Raworth en de chief technology officers van steden als Barcelona, Moskou en Londen wel zien. De cto’s vroegen zich tijdens de bijeenkomst ‘Next Generations Cities: ‘Who owns the city?’ af of het voorland van onze steden Google’s nog te bouwen slimme wijk in Toronto is, of dat er toch ook nog een rol is weggelegd voor steden en haar bewoners zelf.
Silicon Valley heeft weliswaar veel te bieden rond vraagstukken als mobiliteit en gezondheid. Dit vraagt echter juist extra wakkere, ambitieuze en actieve steden, die samen met haar stadmakers technologie inzet waar het nodig is: ten behoeve van onze vrijheid, welvaart en welzijn. Daarbij stellen we de digitale soevereiniteit van de burger centraal. Zo scheppen we de stad als moderne snoepwinkel. Ik noem alvast drie lekkernijen: duurzaamheid, inclusiviteit en verbondenheid.
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie op maatschappelijk, economisch en technologisch vlak. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Superhelden
21 juni, 2018
Wie in leiderschap geïnteresseerd is, moet naar ‘Avengers: Infinity War’. In deze superheldenfilm gaan achtentwintig ‘vergelders’ aan de slag om de wereld van de ondergang te redden. De box office staat op $2 mrd opbrengst (de vierde film ooit!) tegen $300 mln productiekosten. Geen onaardige investering van Marvel Studios! Het redden van de wereld is nu eenmaal een populair onderwerp, maar de manier waarop is redelijk nieuw: in het universum van de film komen de verschillende superhelden bijeen. Ze zijn elk bekend van eigen strips die vaak ook verfilmd zijn, maar nu werken ze samen. Iron Man, Okoye, Superman en de vele anderen vullen elkaar uitstekend aan en vormen een ad-hoc team met een urgente missie.
Daar kan het leiderschap bij u op kantoor wel wat van leren. Elke organisatie zal zich moeten verhouden tot een dramatisch snel veranderende wereld en met de oude machinebureaucratie van organisatiedeskundige Henry Mintzberg is dat een onmogelijke opgave. Hiërarchische modellen uit het industriële tijdperk maken plaats voor fluïde netwerken. Jeremy Heimans en Henry Timms omschrijven dit fenomeen in hun boek New Power. ‘Bewegingen met “nieuwe macht” zijn informeel, coöperatief, open en participatief. Instituten met “oude macht” zijn gericht op management, exclusief, vertrouwelijk en gesloten.’
Met een MBA van twintig jaar terug is het heel lastig om leiding te geven in het tijdperk van openheid en samenwerking. De managementliteratuur helpt ook niet echt. Die heeft het vaak over ‘de leider’ en te weinig over leiderschap als sociaal proces. Langzaam komt daar verandering in. Onderzoekers David Day, Peter Gronn en Eduardo Salas bedachten een model waarin leiderschap heel vruchtbaar kan worden gezien als een capaciteit van teams. Wees niet bang voor uw baan: dat gedeelde leiderschap kan volgens hen voorlopig nog bestaan naast het leiderschap met duidelijke namen en rugnummers.
Zowel de klassieke baas als het enthousiaste lid van een zelfsturend team doen er goed aan om hun stijl van leiderschap beter in balans te brengen. Luisteren, anderen de ruimte laten en de sfeer goed houden zijn essentiële activiteiten voor de leider, naast natuurlijk overtuigend vertellen waar het heen moet. Binnen Studio Zeitgeist hebben we hier de afgelopen tijd veel ervaring mee opgedaan. Zo publiceert binnenkort Studio-genoot Rindert de Groot de eerste onderzoeksresultaten van wat we Liquid Leadership noemen.
Als de superhelden zich al moeten verenigen, terwijl ze tientallen jaren de wereld in hun eentje hebben moeten redden, hoe moet dat dan met ons? Mensen zijn geen superhelden; de superkrachten zullen vanuit het team moeten komen. Een goede leider doet daarvoor een beroep op zijn zachte krachten. In de vloeibare samenleving gaat het namelijk niet meer in de eerste plaats om sturen, maar om vertrouwen.
Foto door Will van Wingerden op Unsplash
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie op maatschappelijk, economisch en technologisch vlak. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Lean
14 juni, 2018
Bij het woord ‘lean’ zullen velen van u direct denken aan het afslanken van het productieproces. Taiichi Ohno van Toyota bedacht dat alleen bedrijfsprocessen waar de klant bereid is zijn portemonnee voor te trekken of voor te wachten, van waarde zijn. De rest is ‘waste’ en moet eruit. MIT gaf dit ‘Toyota Production System’ de naam ‘lean’ en die naam is blijven plakken. Een andere mogelijke associatie is het begrip The Lean Startup uit het gelijknamige boek van Eric Ries, een hippe methode om nieuwe ideeën op hun levensvatbaarheid te toetsen.
U dacht vast niet aan een spannende cocktail van hoestdrank (mét pijnstiller codeïne) en frisdrank. Deze ‘lean’ is populair onder een nieuwe generatie rappers, die ook niet vies zijn van een pilletje Xanax (de benzodiazepine Alprazolam) of zelfs hun toevlucht zoeken tot de vreselijk verslavende pijnstiller fentanyl (de medicatie die Michael Jackson fataal werd).
Het lijkt wel alsof elke muziekstijl zijn favoriete drug heeft. In de jazzwereld raakte men aan de heroïne, rockers verruimden hun geest met lsd, disco’ers konden urenlang door vanwege cocaïne en in de dance-wereld staan de ravers stijf van de xtc. In de wereld van rap en hiphop zijn nu dus de pijnstillers en anxiolytica in de mode.
Dat zegt niet veel goeds over de tijdgeest. Rapper Lil Peep, die eind vorig jaar op 21-jarige leeftijd overleed aan een overdosis, zei dat zijn muziek vooral over depressie, zelfmoordgevoelens en verslaving ging. “Soms is het leven zo fucked up,” zong hij. Dat resoneerde bij zijn fans, veelal Amerikanen, voor wie verslaving aan voorgeschreven medicijnen en uitzichtloosheid herkenbare thema’s zijn.
Hoe gaat het eigenlijk met de jongeren in Nederland? Benzo’s en zware pijnmedicatie zijn hier (nog) geen populaire drugs. Jongeren geven hun leven ook een hoog cijfer: volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gaat 85% van de Nederlandse jongeren tevreden door het leven, dat ze gemiddeld beoordelen met een 7,6. Toch is er reden tot zorg. Veel jongeren zijn moe: de helft van de ondervraagden zei dat ze zich de dag voor het onderzoek vermoeid voelde. Burn-out neemt in deze leeftijdsgroep toe. Smartphoneverslaving is een groeiend probleem.
De Nederlandse jongeren zijn overprikkeld. Een dempend pilletje zou vast helpen, maar beter doen we dat niet: het gebruik van antidepressiva onder jongeren is sinds 2007 wel al met 40% toegenomen. Gedragstherapie werkt beter. Technologie, hard werken en ook dansfeestjes (met alle verleidingen) zijn prima ingrediënten van het bestaan, mits je leert om ze met mate te gebruiken. Apple heeft het begrepen: vanaf iOS 12 installeert het standaard ‘Digital Health’ op de iPhone. Verslaafde gebruikers kunnen aan de digitale detox. Een eerste stap om de menssoort te leren omgaan met een tijdperk van overvloed.
Foto door freestocks.org op Unsplash