Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Tentakels
14 februari, 2018
De mens is geen octopus en dat is maar goed ook. Met twee armen overschrijden we al genoeg geschreven en ongeschreven grenzen.
In zijn afkickkliniek blijft Harvey Weinstein inmiddels met zijn tengels van anderen af. Het Openbaar Ministerie is nog niet overgegaan tot dagvaarding maar dat is een kwestie van tijd. De #metoo-beweging heeft tractie gekregen. Wat begon met de hebberige vingers van Harvey heeft inmiddels een bredere betekenis gekregen.
De tengels van Weinstein zijn ondertussen een symbool geworden van corrupt en smerig machtsmisbruik.
Maar hoe zit dat met de staat die zijn tentakels uitstrekt om goed proberen te doen?
Sharjah is een van de Verenigde Arabische Emiraten. De statelijke tentakels spreiden zich hier ver uit. Door het digitaal volgen van mensen die eerder al een digitaal strafblad hebben opgelopen, weten de autoriteiten het aantal gevallen van zware criminaliteit enorm naar beneden te brengen: in één jaar tijd is dat aantal met 45% gereduceerd. Dat is een geweldige prestatie, maar het is een overduidelijk geval waarin het kind met het badwater is weggegooid: met de dreiging is helaas ook de privacy vakkundig om zeep geholpen.
In Nederland gaan we in een milde vorm dezelfde kant op. Vorige week is de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) door de rechter in het gelijk gesteld bij de vraag of ze reisgegevens van een student bij het bedrijf Translink mag opvragen om te controleren of de student in kwestie daadwerkelijk thuis dan wel op kamers woont. Zodoende kan DUO de student eventueel een boete opleggen. DUO laat geen gelegenheid onbenut om de studentenkamer binnen te stappen – letterlijk en figuurlijk.
Dat vind ik niet kies, want privacy ziet erop toe dat onze huiskamer, slaapkamer en werkkamer privé blijven zolang de overheid er niets te zoeken heeft. Daarom is de ‘sleepwet’ ook zo’n slecht idee. Het voorstel is om data te verzamelen volgens het principe van ‘ja mits’ terwijl het ‘nee tenzij’ zou moeten zijn.
Sterker nog, het voorstel is vooral ‘ja’: de voorwaarden zijn sowieso nogal slap geformuleerd. Volgens de huidige plannen kunnen alle gegevens zonder meer met buitenlandse diensten worden gedeeld zonder analyse vooraf. Uw en mijn gegevens worden te grabbel gegooid.
Het briefgeheim was en is heilig: als ik u een plezierige verjaardag wens op een vrolijke kaart in een envelop en iemand maakt die envelop open en publiceert de inhoud, dan zijn de rapen gaar en terecht ook. Het argument dat u of ik iets te verbergen zou kunnen hebben, is dan totaal niet relevant. Zou dat argument op internet dan ineens doorslaggevend zijn?
Welnee. Laten we de privacywaakhonden die hun tanden laten zien en af en toe hard blaffen, zoals Bits of Freedom, volmondig steunen.
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Sport en drugs
7 februari, 2018
Wie denkt aan sport en verboden middelen, denkt vast ook aan Russische atleten die onder staatstoezicht aan de doping zijn. Maar daar wil ik het niet over hebben. Wél over de internationale topsport die regeringen mondiaal zouden moeten bedrijven om de belachelijke ‘war on drugs’ een halt toe te roepen.
Toch even naar de Olympische spelen. Nu onze nationale curlinghelden Jaap, Carlo, Laurens en Wouter zich niet hebben gekwalificeerd, bent u waarschijnlijk niet opgebleven voor de eerste curlingwedstrijden. Met andere sporten maken we wél een goede kans op medailles. Volgens databedrijf Gracenote zullen we er 18 in de wacht slepen, iets minder dan de 24 die de Oranjesporters uit Sotsji meenamen.
Steun van het Oranjelegioen kunnen ze dus goed gebruiken. Daarover maakte ambassadeur Lody Embrechts zich zorgen, en met hem De Telegraaf. ‘Géén drugs op Spelen!’ kopte de krant vorige week. En dat ging niet over doping. Nee, Nederlandse supporters wordt op het hart gedrukt vooral geen verboden middelen mee te nemen want, zo zegt onze diplomaat ter plaatse: ‘de controles zijn streng en de straffen zwaar’.
Onze minister van Justitie, Ferdinand Grapperhaus, wil leden van criminele organisaties ook graag strenger aanpakken. In een interview afgelopen zaterdag zegt de minister dat zijn aanpak ‘voor een belangrijk deel een war on drugs’ is. Hij stopt €100 mln in een fonds om de opsporing en bestrijding van deze tak van misdaad te bekostigen.
Dat helpt natuurlijk niets. Hoe illegaler het product hoe crimineler de productie en handel. In Portugal weten ze dat. In 2001 is de aanpak met 180 graden gedraaid en is het gebruik van soft- en harddrugs gedecriminaliseerd. Het directe gevolg: het aantal drugsdoden is gedecimeerd. De legalisering van cannabis in Uruguay laat eveneens hoopvolle resultaten zien. In de VS heeft de staat Oregon de verkoop van wiet inmiddels ook helemaal gelegaliseerd. De $85 mln die de ‘Beverstaat’ daarmee aan belastingen heeft opgehaald, komen ten gunste aan gezondheid, onderwijs, veiligheid en lokale overheden. In Nederland mag een coffeeshop wettelijk niet eens btw rekenen over de verkoop van wiet (immers een illegaal product).
Tijd voor een nieuw elan. Hoeveel medailles we in PyeongChang ophalen, is een kwestie van hard trainen en een dosis geluk. Het aantal drugsdoden en de vreselijke gevolgen van drugscriminaliteit is daarentegen een direct gevolg van beleid. Laten we het onderscheid tussen hard- en sof+tdrugs verlaten en Portugals standpunt omarmen dat er alleen een onderscheid bestaat tussen een gezonde en ongezonde omgang met drugs. Met andere landen die het anders aanpakken – naast Portugal en Uruguay ook Chili, Australië, Canada, Denemarken en zelfs Ghana – moeten we een internationaal offensief opzetten om de rest van de wereld te overtuigen van deze heilzame weg.
Het zal topsport worden.
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Zegen of vloek
24 januari, 2018
Vaak wordt gezegd dat jongeren uitstekend met technologie kunnen omgaan en dat ze daardoor de wereld aan hun voeten hebben. Ze zijn inderdaad verdraaid handig met hun telefoon. Maar begrijpen zij én wij de mogelijke invloed wel goed, nu en in de toekomst? Zo kan techniek uitmonden in een zegen of een vloek.
Ik ben een groot bewonderaar van de serie Black Mirror op Netflix. De schrijver en bedenker, Charlie Brooker, wil ‘onderwerpen aansnijden die te maken hebben met de afhankelijkheid van de mensheid van techniek, om verhalen te maken die de manieren laten zien hoe we nu leven – en de manier waarop we over tien minuten leven als we onhandig zijn’. Door dat laatste schuift de serie richting horror.
In de aflevering ‘Shut Up and Dance’ van seizoen drie wordt een tiener die naar illegale porno kijkt, gechanteerd door iemand die stiekem door middel van malware meekeek. Vervolgens krijgt hij sms’jes met steeds extremere opdrachten die hij noodgedwongen uitvoert. Ik slaap normaal uitstekend, maar die nacht deed ik na het kijken geen oog dicht.
Onlangs werd seizoen vier online gezet. Daarin draait de aflevering ‘Arkangel’ om een kleine chip die een moeder bij haar kind heeft laten inbouwen, waardoor ze altijd kan meekijken én schokkende beelden bij het kind in real time kan ‘blurren’. In de pubertijd laat ze het product wijselijk buiten gebruik, maar als ze eens de verleiding niet kan weerstaan, zijn de gevolgen niet te overzien.
De twee voorbeelden staan dichtbij de realiteit. Online chantage is een groeiend probleem en in de VS is al een product te koop waarmee ouders hun kroost via gps kunnen volgen en afluisteren. ‘AngelSense’ kost maar $ 50 per maand.
Ouders willen hun kinderen helpen en begrijpen. Voortdurend met ze in contact staan, kan echter averechts werken. Ten eerste creëer je makke schaapjes die nooit ongezien in de fout kunnen gaan. Hoe moet dat als ze op een goed moment zelfstandig de grote boze wereld ingaan? Er zijn aanwijzingen dat het er nú al toe leidt dat jongeren minder goed contact met leeftijdgenoten maken. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling is het aantal 15-jarigen dat gemakkelijk vrienden zegt te maken de afgelopen twaalf jaar in Nederland, Zweden en Duitsland met 5 tot 10%-punt gedaald.
Uit ander onderzoek blijkt dat jongeren minder drinken, minder roken en later met seks beginnen. Die eerste twee zaken zijn uitstekend. Toch betwijfel ik of we blij moeten zijn met een generatie van jongeren die nooit eens uit de band springen en buiten schooltijd elk half uur hun vader of moeder moeten appen waar ze zijn, of de kans lopen dat hun ouders meeluisteren met een romantische date.
Misschien wordt het tijd om kinderen het recht te geven op privacy, ook ten opzichte van hun ouders. Van fouten maken leer je het meest. Dat wordt de jongeren van nu wel heel moeilijk gemaakt.