Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Zegen of vloek
24 januari, 2018
Vaak wordt gezegd dat jongeren uitstekend met technologie kunnen omgaan en dat ze daardoor de wereld aan hun voeten hebben. Ze zijn inderdaad verdraaid handig met hun telefoon. Maar begrijpen zij én wij de mogelijke invloed wel goed, nu en in de toekomst? Zo kan techniek uitmonden in een zegen of een vloek.
Ik ben een groot bewonderaar van de serie Black Mirror op Netflix. De schrijver en bedenker, Charlie Brooker, wil ‘onderwerpen aansnijden die te maken hebben met de afhankelijkheid van de mensheid van techniek, om verhalen te maken die de manieren laten zien hoe we nu leven – en de manier waarop we over tien minuten leven als we onhandig zijn’. Door dat laatste schuift de serie richting horror.
In de aflevering ‘Shut Up and Dance’ van seizoen drie wordt een tiener die naar illegale porno kijkt, gechanteerd door iemand die stiekem door middel van malware meekeek. Vervolgens krijgt hij sms’jes met steeds extremere opdrachten die hij noodgedwongen uitvoert. Ik slaap normaal uitstekend, maar die nacht deed ik na het kijken geen oog dicht.
Onlangs werd seizoen vier online gezet. Daarin draait de aflevering ‘Arkangel’ om een kleine chip die een moeder bij haar kind heeft laten inbouwen, waardoor ze altijd kan meekijken én schokkende beelden bij het kind in real time kan ‘blurren’. In de pubertijd laat ze het product wijselijk buiten gebruik, maar als ze eens de verleiding niet kan weerstaan, zijn de gevolgen niet te overzien.
De twee voorbeelden staan dichtbij de realiteit. Online chantage is een groeiend probleem en in de VS is al een product te koop waarmee ouders hun kroost via gps kunnen volgen en afluisteren. ‘AngelSense’ kost maar $ 50 per maand.
Ouders willen hun kinderen helpen en begrijpen. Voortdurend met ze in contact staan, kan echter averechts werken. Ten eerste creëer je makke schaapjes die nooit ongezien in de fout kunnen gaan. Hoe moet dat als ze op een goed moment zelfstandig de grote boze wereld ingaan? Er zijn aanwijzingen dat het er nú al toe leidt dat jongeren minder goed contact met leeftijdgenoten maken. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling is het aantal 15-jarigen dat gemakkelijk vrienden zegt te maken de afgelopen twaalf jaar in Nederland, Zweden en Duitsland met 5 tot 10%-punt gedaald.
Uit ander onderzoek blijkt dat jongeren minder drinken, minder roken en later met seks beginnen. Die eerste twee zaken zijn uitstekend. Toch betwijfel ik of we blij moeten zijn met een generatie van jongeren die nooit eens uit de band springen en buiten schooltijd elk half uur hun vader of moeder moeten appen waar ze zijn, of de kans lopen dat hun ouders meeluisteren met een romantische date.
Misschien wordt het tijd om kinderen het recht te geven op privacy, ook ten opzichte van hun ouders. Van fouten maken leer je het meest. Dat wordt de jongeren van nu wel heel moeilijk gemaakt.
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Strategisch vernuft
17 januari, 2018
Carthago lag er eerder deze maand prachtig bij. Tegenwoordig is het een villawijk van Tunis, de hoofdstad van Tunesië, het land van mijn vader. Tot in de tweede eeuw voor Christus was Carthago een sterke stadstaat, de meest geduchte vijand van het Romeinse Rijk.
Militair historicus Theodore Ayrault Dodge noemde de Carthaagse generaal Hannibal de vader van de strategie. Hannibal bracht de Romeinse legioenen gedurende de Tweede Punische Oorlog jarenlang nederlagen toe en marcheerde met zijn beroemde olifanten vanaf het Iberisch schiereiland over de Pyreneeën en de Alpen. Bijna overmeesterde hij Rome. Een tegenoffensief van de Romeinse veldheer Scipio dwong Hannibal om terug te keren naar Carthago om zijn stad te verdedigen.
Een halve eeuw later gaf Scipio’s kleinzoon de stad de nekslag. Na een belegering van drie jaar nam hij Carthago in en vernietigde de stad volledig. Ongeveer 350.000 Carthagers werden vermoord, 50.000 in slavernij weggevoerd. Ben Kierman, directeur van het Genocide Studies Program aan de Yale-universiteit, noemt het de eerste genocide.
2150 jaar later zie je in Carthago vooral ambassadeursresidenties, dure restaurants en Mercedessen. Je zou door al die luxe bijna denken dat het uitstekend gaat met het land.
Ik wou dat het waar was, want het land waar de Arabische Lente zeven jaar geleden begon, verdient zo veel beter. Tunesië weet als enige land in de regio de transitie naar een volwassen democratie op de rails te houden. Dat pleit voor de politieke leiders. Toch is die overgang ook in Tunesië een proces van vallen en opstaan en van lange adem. Slechte economische vooruitzichten helpen daarbij niet.
Onder druk van het Internationaal Monetair Fonds heeft Tunesië ingrijpende voorwaarden bij een lening moeten accepteren. De belastingen zijn verhoogd en er is een ambtenarenstop van kracht. De Tunesiërs gaan weer de straat op, deze keer niet om de dictatoriale Ben Ali tot vertrek te bewegen, maar om de democratische regering tot de orde te roepen.
In 2016 investeerde het buitenland 5% minder in Tunesië dan het jaar ervoor; een jaar eerder was de daling al net zo groot. Door de voortdurende onrust ligt ook de toeristische industrie in het zonzekere land praktisch op haar gat. Deze neerwaartse spiraal is niet alleen voor Tunesië zelf rampzalig, het straalt uit naar de regio. Hoe moet het verder met Libië en Algerije, als het kleinere en homogene Tunesië het al zo slecht doet?
Het is dan ook hoog tijd, in het kader van beter laat dan nooit, voor een Marshallplan voor Tunesië: flinke investeringen vanuit Europa die ervoor zorgen dat het land economisch aansterkt en de democratie zich goed kan nestelen. Dat vergt een strategische aanpak.
Als anno 2018 de moderne Romeinen en Carthagers hun strategisch vernuft niet tegen elkaar uitspelen maar bundelen, gloort er hoop voor de hele regio.
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Afrika doet mee
10 januari, 2018
Afrika doet mee. De 25-jarige Nigeriaanse popster Davido verovert met zijn ‘Afrofusion’ verschillende continenten. Met Jumia heeft Afrika de eerste ‘unicorn’, een bedrijf dat meer dan $ 1 mrd dollar waard is. Nollywood, de Nigeriaanse filmindustrie, produceert weliswaar minder films dan het Indiase Bollywood, maar laat Hollywood al ver achter zich.
Aan de andere kant is het continent het toneel van de meeste gewapende conflicten en leidt het aan een mondiaal minderwaardigheidscomplex.
António Guterres, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, zei het als volgt in een recente uitgave van het blad Jeune Afrique: ‘Ze zijn op een bepaalde manier dubbel slachtoffer van de kolonisatie. Ze zijn zo slecht vertegenwoordigd omdat de Verenigde Naties opgericht zijn vóór de onafhankelijkheid. Afrika verdient een garantie op een eerlijker aanwezigheid in de Veiligheidsraad.’
In 2018 zitten zoals gebruikelijk drie Afrikaanse landen in de Veiligheidsraad van de VN: Ethiopië, Ivoorkust, waar een VN-vredesmacht net haar missie heeft volbracht en het relatief rustig is, en Equatoriaal-Guinea. Dat laatste land heeft met Teodoro Obiang, die in 1979 met een militaire coup aan de macht kwam, de op een na langstzittende dictator van Afrika in huis.
Heeft Guterres een punt? Met drie zetels is het continent niet per se slecht vertegenwoordigd. Toch zijn de verhoudingen binnen de Veiligheidsraad, met de vijf overwinnaars van de Tweede Wereldoorlog op de permanente zetels mét vetorecht, wel degelijk de verhoudingen van een ander tijdperk. Tegenwoordig zou het logischer zijn om Nigeria, met nu bijna 200 miljoen inwoners, een permanente zetel te geven. Het land was ten tijde van de oprichting van de Veiligheidsraad in 1945 nog een Britse kolonie.
Nederland mag dit jaar voor het eerst sinds 1999 weer meespelen in deze eredivisie van de internationale diplomatie. We hebben daar hard voor moeten vechten. De zittingsduur is eigenlijk twee jaar, maar we hebben het op een akkoordje met Italië gegooid. De Italianen hadden vorig jaar hun ‘finest hour’; in 2018 is onze Permanente Vertegenwoordiger Karel van Oosterom aan de beurt.
Wat kunnen wij bereiken in de Veiligheidsraad? Een eerlijker samenstelling in elk geval niet, want de landen met een veto hebben ook een veto over de samenstelling. Wellicht kunnen we helpen de Raad wat te moderniseren. Wie niet sterk is, moet slim zijn. We hebben dan geen groot leger, maar we kunnen wél assisteren bij counter-terrorisme, de aanpak van cybercriminaliteit en de versterking van de internationale rechtsorde.
Het is juist Afrika dat direct profiteert van kleine stapjes op dit gebied. Het continent waar de balans altijd doorsloeg ten faveure van boeven, geweld en armoede, wordt op die manier steeds meer het toneel van creativiteit, vooruitgang en hoop.