Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie op maatschappelijk, economisch en technologisch vlak. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Een onontkoombare waarheid
4 juli, 2018
‘Nee’, zei Mark Rutte toen Donald Trump hem voorhield dat ook als de VS en Europa de spanningen in de handelsbetrekkingen niet kunnen oplossen, dat ook ‘positief’ zou zijn. Logisch dat Mark eruit wil komen, want onze belangen zijn levensgroot. Ik vraag me af of de heren het behalve over handel ook over het klimaat hebben gehad. Juist op dat vlak hebben we internationaal een appeltje met elkaar te schillen.
De uitdagingen zijn gigantisch. In 2050 wonen er zo’n 1,6 miljard mensen in India, zo veel als in China en de VS bij elkaar. Economisch kunnen we die groei aan volgens een rapport van PwC: de wereldeconomie kan tussen nu en 2050 verdubbelen door productiviteitsgroei vanwege technologie. De grote vraag is: kan onze planeet al die mensen dragen zonder rigoureuze maatregelen?
Nee, zeggen we in Nederland. De ‘regenboogcoalitie’ van zeven partijen van links tot rechts presenteerde vorige week de eerste Klimaatwet. De ambitieuze wet legt vast dat de koolstofdioxide-uitstoot in Nederland in 2050 met 95% moet zijn gedaald ten opzichte van 1990. Al Gore, bekend als de man die nooit president van Amerika werd maar wel succes oogstte met zijn klimaatfilm ‘An Inconvenient Truth’ (een ongemakkelijke waarheid), tweette opgetogen: ‘Dit zet een nieuwe standaard voor hoognodige reducties’. Donald Trump was die dag vooral druk met boze tweets over het belang om Harley-Davidson in de VS te houden: ‘Ik heb zo veel voor jullie gedaan, en dan dit!’
Ik hoop dat Mark tegen The Don over dat veel belangrijker onderwerp is begonnen. Hij had diens voormalige helper Steve Bannon daarbij kunnen aanhalen. De oud-hoofdredacteur van het ultrarechtse alt-right medium Breitbart was in een vorig leven namelijk betrokken bij Biosphere-2, een gesloten ecologisch systeem van 1,27 hectare. Toen het centrum financieel flopte, werd Steve ingevlogen, die voorstelde om te focussen op onderzoek naar klimaatverandering. Dat doet Biosphere-2 tot op heden.
Kunstenaar Jonas Staal zegt hierover: ‘Eigenlijk is zo’n biosphere een perfecte metafoor voor propaganda, omdat het gaat om het creëren van een totaalomgeving waarin menselijk gedrag wordt veranderd.’ In Het Nieuwe Instituut in Rotterdam presenteert Staal momenteel een tentoonstelling over het propagandawerk van Bannon, onder meer negen filmpamfletten met een apocalyptisch beeld van de wereld. Volgens Staal is alt-right daarom in eerste instantie een culturele en geen politieke beweging.
Bannons propaganda is effectief: Trump kwam in het Witte Huis. Hoe krijgen we een vergelijkbare beweging op gang waardoor we de noodzakelijke omwenteling op gang krijgen waardoor de klimaatbeweging wereldwijd écht op gang komt?
Wellicht moet Al Gore deze zomer een kijkje komen nemen op Staals expositie in onze havenstad en dan nog maar een film maken. Ik weet al een titel: ‘An Inevitable Truth’, een onontkoombare waarheid.
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie op maatschappelijk, economisch en technologisch vlak. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Stedelijke snoepwinkel
27 juni, 2018
Als er een hoofdstad van het snoepgoed zou bestaan, zou ik denken aan Brussel. Daar zijn de winkels van Godiva en de vele concurrenten die in prachtige winkelgalerijen een gooi doen naar het predicaat beste bonbons van de wereld. Toch was het Amsterdam waar ik me afgelopen week in een snoepwinkel waande.
Niet omdat het de grootste overslaghaven ter wereld voor de import van cacao herbergt. En ook niet omdat de stad Casparus van Houten sr. voortbracht, de man die aan begin van de negentiende eeuw een goedkope manier bedacht om het vet uit geroosterde cacaobonen te slaan. Hij luidde daarmee een nieuw tijdperk van goedkoop te produceren chocoladeproducten in.
Nee, het waren twee festivals die samen zorgden voor een lichte en positieve vorm van keuzestress.
De 71ste editie van het Holland Festival (HF) heeft deze maand het Venetië van het Noorden weer overgenomen en vormde wat mij betreft een perfecte combinatie met de eerste editie van ‘WeMakeThe.City’. Zo kwam dankzij het internationale podiumkunstenfestival het Belgische acteurscollectief FC Bergman naar de op herbestemming wachtende, enorme (70 x 100m), Centrale Markthal uit 1934.
In hun voorstelling ontdekt JR hoe fijn en lonend het is om te beleggen, maar bedenkt zich niet wat voor gevolgen dit heeft. Nogal wiedes, hij is pas elf jaar oud. Wel stort hij ieder om zich heen in het verderf. Het is een treffende en spectaculaire satire op het superkapitalisme.
Maar niet alleen in de avonden werd ik aan het denken gezet. Overdag boog ik me tijdens het festival dat de stad beter maakt over de wezenlijke stedelijke vraagstukken. Hier en daar hoorde ik al dat sommige bezoekers aan ‘South by Southwest’ moest denken. Een groter compliment kun je als beginnend festival niet krijgen. Deze jaarlijkse happening in Austin (Texas, VS) die gaat over muziek, film, digital storytelling en digitale cultuur weet de crème de la crème van de internationale creatieve klasse te boeien.
Dat deze associatie niet helemaal uit de lucht kwam vallen laat een gastenlijst met Kate ‘Donut’ Raworth en de chief technology officers van steden als Barcelona, Moskou en Londen wel zien. De cto’s vroegen zich tijdens de bijeenkomst ‘Next Generations Cities: ‘Who owns the city?’ af of het voorland van onze steden Google’s nog te bouwen slimme wijk in Toronto is, of dat er toch ook nog een rol is weggelegd voor steden en haar bewoners zelf.
Silicon Valley heeft weliswaar veel te bieden rond vraagstukken als mobiliteit en gezondheid. Dit vraagt echter juist extra wakkere, ambitieuze en actieve steden, die samen met haar stadmakers technologie inzet waar het nodig is: ten behoeve van onze vrijheid, welvaart en welzijn. Daarbij stellen we de digitale soevereiniteit van de burger centraal. Zo scheppen we de stad als moderne snoepwinkel. Ik noem alvast drie lekkernijen: duurzaamheid, inclusiviteit en verbondenheid.
Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie op maatschappelijk, economisch en technologisch vlak. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki
Superhelden
21 juni, 2018
Wie in leiderschap geïnteresseerd is, moet naar ‘Avengers: Infinity War’. In deze superheldenfilm gaan achtentwintig ‘vergelders’ aan de slag om de wereld van de ondergang te redden. De box office staat op $2 mrd opbrengst (de vierde film ooit!) tegen $300 mln productiekosten. Geen onaardige investering van Marvel Studios! Het redden van de wereld is nu eenmaal een populair onderwerp, maar de manier waarop is redelijk nieuw: in het universum van de film komen de verschillende superhelden bijeen. Ze zijn elk bekend van eigen strips die vaak ook verfilmd zijn, maar nu werken ze samen. Iron Man, Okoye, Superman en de vele anderen vullen elkaar uitstekend aan en vormen een ad-hoc team met een urgente missie.
Daar kan het leiderschap bij u op kantoor wel wat van leren. Elke organisatie zal zich moeten verhouden tot een dramatisch snel veranderende wereld en met de oude machinebureaucratie van organisatiedeskundige Henry Mintzberg is dat een onmogelijke opgave. Hiërarchische modellen uit het industriële tijdperk maken plaats voor fluïde netwerken. Jeremy Heimans en Henry Timms omschrijven dit fenomeen in hun boek New Power. ‘Bewegingen met “nieuwe macht” zijn informeel, coöperatief, open en participatief. Instituten met “oude macht” zijn gericht op management, exclusief, vertrouwelijk en gesloten.’
Met een MBA van twintig jaar terug is het heel lastig om leiding te geven in het tijdperk van openheid en samenwerking. De managementliteratuur helpt ook niet echt. Die heeft het vaak over ‘de leider’ en te weinig over leiderschap als sociaal proces. Langzaam komt daar verandering in. Onderzoekers David Day, Peter Gronn en Eduardo Salas bedachten een model waarin leiderschap heel vruchtbaar kan worden gezien als een capaciteit van teams. Wees niet bang voor uw baan: dat gedeelde leiderschap kan volgens hen voorlopig nog bestaan naast het leiderschap met duidelijke namen en rugnummers.
Zowel de klassieke baas als het enthousiaste lid van een zelfsturend team doen er goed aan om hun stijl van leiderschap beter in balans te brengen. Luisteren, anderen de ruimte laten en de sfeer goed houden zijn essentiële activiteiten voor de leider, naast natuurlijk overtuigend vertellen waar het heen moet. Binnen Studio Zeitgeist hebben we hier de afgelopen tijd veel ervaring mee opgedaan. Zo publiceert binnenkort Studio-genoot Rindert de Groot de eerste onderzoeksresultaten van wat we Liquid Leadership noemen.
Als de superhelden zich al moeten verenigen, terwijl ze tientallen jaren de wereld in hun eentje hebben moeten redden, hoe moet dat dan met ons? Mensen zijn geen superhelden; de superkrachten zullen vanuit het team moeten komen. Een goede leider doet daarvoor een beroep op zijn zachte krachten. In de vloeibare samenleving gaat het namelijk niet meer in de eerste plaats om sturen, maar om vertrouwen.
Foto door Will van Wingerden op Unsplash