Niets te verbergen

Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie op maatschappelijk, economisch en technologisch vlak. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki

Niets te verbergen
30 mei, 2018

Op de site van manifest Tada over eerlijke data in de stad staat een mooi motto: ‘Ik heb niets te verbergen maar dat hoeven ze niet te weten.’ Precies dat dacht ik afgelopen zaterdag toen ik op verzoek van de organisatie mijn telefoon op vliegtuigstand zette bij aankomst op een ‘rave’ in de buitenlucht.

Als je op een geïmproviseerd feest gaat dansen is technologie een vloek en een zegen tegelijk: enerzijds hoef je niet meer eindeloos te zoeken (‘ga onder de tunnel door en bij de grote struik door het gat in het hek’) maar vind je de boxen in het weiland feilloos via het pinnetje in Google Maps. Anderzijds scant het bevoegd gezag de actieve mobiele verbindingen om illegale feestjes en andere samenscholingen op te sporen — een verontrustende gedachte waarvoor het adagium van Tada voor mij direct opgaat.

Winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur Gabriel García Márquez zei het nog mooier: ‘Alle mensen hebben drie levens: publiek, privé en geheim.’ Wanneer we zo doorgaan blijft er van die laatste twee levens maar weinig over. Met de AVG die vorige week in werking trad, hebben we binnen de Europese Unie onze on-line privacy een mooie update gegeven, maar de schaal waarop u en ik door bedrijven en overheden in de gaten worden gehouden bestaat niet uit een adressenbestandje hier en een cookie daar.

Integendeel. De makers van Trees, een journalistieke app van VPRO/HUMAN, onderzochten inbreuken van de privacy op straat. Ze ontdekten dat billboardbedrijf blowUP beelden van voorbijgangers op het Rembrandtplein in Amsterdam en het Stationsplein in Rotterdam filmde en deelde. Met wifi-tracking hielden ze de telefoons in de gaten. Dat is zonder toestemming allemaal verboden.

Ook de overheid kan er wat van: de Commissie Persoonsgegevens Amsterdam (CPA) schreef in het jaarverslag 2017 dat burgers er niet langer vanuit kunnen gaan dat ze onbespied over straat kunnen door de vele camera’s. Voorzitter Ulco van de Pol, voormalig gemeentelijk ombudsman, merkte op: ‘eigenlijk hebben we geen idee hoeveel en welke systemen precies in de stad hangen en hoe die samenwerken’. Dat is nog verontrustender: zou de camera van de rijdende parkeerwacht met de spiedende bolletjes van de politie zijn verbonden? Zou iemand daar al gezichtsherkenningssoftware op hebben aangesloten? Niemand die het lijkt te weten.

In Amsterdam biedt het nieuwe coalitieakkoord enige hoop. Minder data opslaan wordt de norm, bedrijven mogen wifi-signalen niet volgen en manifest Tada krijgt navolging. Daarin staan de burgerrechten helder vermeld en krijgen burgers eerlijke toegang tot data en plukken ze er ook de vruchten van. In Rotterdam zijn ze er nog niet uit, maar het versterken van de digitale weerbaarheid staat op de agenda. Terecht, want we kunnen wel een flinke dosis digitale assertiviteit gebruiken.