Zegen of vloek

Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki

Zegen of vloek
24 januari, 2018

Vaak wordt gezegd dat jongeren uitstekend met technologie kunnen omgaan en dat ze daardoor de wereld aan hun voeten hebben. Ze zijn inderdaad verdraaid handig met hun telefoon. Maar begrijpen zij én wij de mogelijke invloed wel goed, nu en in de toekomst? Zo kan techniek uitmonden in een zegen of een vloek.

Ik ben een groot bewonderaar van de serie Black Mirror op Netflix. De schrijver en bedenker, Charlie Brooker, wil ‘onderwerpen aansnijden die te maken hebben met de afhankelijkheid van de mensheid van techniek, om verhalen te maken die de manieren laten zien hoe we nu leven – en de manier waarop we over tien minuten leven als we onhandig zijn’. Door dat laatste schuift de serie richting horror.

In de aflevering ‘Shut Up and Dance’ van seizoen drie wordt een tiener die naar illegale porno kijkt, gechanteerd door iemand die stiekem door middel van malware meekeek. Vervolgens krijgt hij sms’jes met steeds extremere opdrachten die hij noodgedwongen uitvoert. Ik slaap normaal uitstekend, maar die nacht deed ik na het kijken geen oog dicht.

Onlangs werd seizoen vier online gezet. Daarin draait de aflevering ‘Arkangel’ om een kleine chip die een moeder bij haar kind heeft laten inbouwen, waardoor ze altijd kan meekijken én schokkende beelden bij het kind in real time kan ‘blurren’. In de pubertijd laat ze het product wijselijk buiten gebruik, maar als ze eens de verleiding niet kan weerstaan, zijn de gevolgen niet te overzien.

De twee voorbeelden staan dichtbij de realiteit. Online chantage is een groeiend probleem en in de VS is al een product te koop waarmee ouders hun kroost via gps kunnen volgen en afluisteren. ‘AngelSense’ kost maar $ 50 per maand.

Ouders willen hun kinderen helpen en begrijpen. Voortdurend met ze in contact staan, kan echter averechts werken. Ten eerste creëer je makke schaapjes die nooit ongezien in de fout kunnen gaan. Hoe moet dat als ze op een goed moment zelfstandig de grote boze wereld ingaan? Er zijn aanwijzingen dat het er nú al toe leidt dat jongeren minder goed contact met leeftijdgenoten maken. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling is het aantal 15-jarigen dat gemakkelijk vrienden zegt te maken de afgelopen twaalf jaar in Nederland, Zweden en Duitsland met 5 tot 10%-punt gedaald.

Uit ander onderzoek blijkt dat jongeren minder drinken, minder roken en later met seks beginnen. Die eerste twee zaken zijn uitstekend. Toch betwijfel ik of we blij moeten zijn met een generatie van jongeren die nooit eens uit de band springen en buiten schooltijd elk half uur hun vader of moeder moeten appen waar ze zijn, of de kans lopen dat hun ouders meeluisteren met een romantische date.

Misschien wordt het tijd om kinderen het recht te geven op privacy, ook ten opzichte van hun ouders. Van fouten maken leer je het meest. Dat wordt de jongeren van nu wel heel moeilijk gemaakt.