Tentakels

Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki

Tentakels
14 februari, 2018

De mens is geen octopus en dat is maar goed ook. Met twee armen overschrijden we al genoeg geschreven en ongeschreven grenzen.

In zijn afkickkliniek blijft Harvey Weinstein inmiddels met zijn tengels van anderen af. Het Openbaar Ministerie is nog niet overgegaan tot dagvaarding maar dat is een kwestie van tijd. De #metoo-beweging heeft tractie gekregen. Wat begon met de hebberige vingers van Harvey heeft inmiddels een bredere betekenis gekregen.

De tengels van Weinstein zijn ondertussen een symbool geworden van corrupt en smerig machtsmisbruik.

Maar hoe zit dat met de staat die zijn tentakels uitstrekt om goed proberen te doen?

Sharjah is een van de Verenigde Arabische Emiraten. De statelijke tentakels spreiden zich hier ver uit. Door het digitaal volgen van mensen die eerder al een digitaal strafblad hebben opgelopen, weten de autoriteiten het aantal gevallen van zware criminaliteit enorm naar beneden te brengen: in één jaar tijd is dat aantal met 45% gereduceerd. Dat is een geweldige prestatie, maar het is een overduidelijk geval waarin het kind met het badwater is weggegooid: met de dreiging is helaas ook de privacy vakkundig om zeep geholpen.

In Nederland gaan we in een milde vorm dezelfde kant op. Vorige week is de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) door de rechter in het gelijk gesteld bij de vraag of ze reisgegevens van een student bij het bedrijf Translink mag opvragen om te controleren of de student in kwestie daadwerkelijk thuis dan wel op kamers woont. Zodoende kan DUO de student eventueel een boete opleggen. DUO laat geen gelegenheid onbenut om de studentenkamer binnen te stappen – letterlijk en figuurlijk.

Dat vind ik niet kies, want privacy ziet erop toe dat onze huiskamer, slaapkamer en werkkamer privé blijven zolang de overheid er niets te zoeken heeft. Daarom is de ‘sleepwet’ ook zo’n slecht idee. Het voorstel is om data te verzamelen volgens het principe van ‘ja mits’ terwijl het ‘nee tenzij’ zou moeten zijn.

Sterker nog, het voorstel is vooral ‘ja’: de voorwaarden zijn sowieso nogal slap geformuleerd. Volgens de huidige plannen kunnen alle gegevens zonder meer met buitenlandse diensten worden gedeeld zonder analyse vooraf. Uw en mijn gegevens worden te grabbel gegooid.

Het briefgeheim was en is heilig: als ik u een plezierige verjaardag wens op een vrolijke kaart in een envelop en iemand maakt die envelop open en publiceert de inhoud, dan zijn de rapen gaar en terecht ook. Het argument dat u of ik iets te verbergen zou kunnen hebben, is dan totaal niet relevant. Zou dat argument op internet dan ineens doorslaggevend zijn?

Welnee. Laten we de privacywaakhonden die hun tanden laten zien en af en toe hard blaffen, zoals Bits of Freedom, volmondig steunen.