Snel, sneller, snelst

Iedere week publiceert tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki een column in Het Financieele Dagblad, over een breed scala aan onderwerpen. Thema’s zoals innovatie, de samenleving en het economische systeem komen hier aan bod. De column verschijnt ook wekelijks op onze website. Wil je meer columns van Farid lezen? http://fd.nl/auteur/farid-tabarki

Snel, sneller, snelst
31 januari, 2018

De wereld van de mode staat zoals vaker symbool voor de wereldeconomie. Alles gaat steeds sneller en achterblijvers zijn gedoemd.

Modeketen Hennes & Mauritz, toch een van de eerste bedrijven die — met wat inmiddels ‘Fast Fashion’ wordt genoemd — veel sneller op de markt gingen reageren dan concurrenten zoals C&A, gaat deze maand met de billen bloot. Al vijfenveertig jaar staat het Zweedse bedrijf genoteerd op de Zweedse aandelenbeurs, maar het was vorig jaar voor het eerst dat in een kwartaal de omzet daalde: in Q4 met 4%. Op 14 februari organiseert het concern dan ook een ‘Capital Markets Day’ waarop management en investeerders met elkaar in gesprek gaan.

Ook Spaanse concurrent Inditex heeft ‘Fast Fashion’ hoog in het vaandel staan. Het concern kan een ontwerp soms in slechts vijftien dagen in de winkels hebben liggen. De modereus speelt zo razendsnel in op de grillige behoefte van de consument. Maar is het snel genoeg? De Britse online retailers ASOS en Boohoo kunnen het nóg sneller. ASOS stelde in de loop van 2016 zowel zijn verkoop- als winstverwachting tussentijds met tientallen procenten naar boven bij en zag de waarde van zijn aandelen in 2016 meer stijgen dan welk ander West-Europees op consumentenproducten gericht bedrijf ook.

De ontwikkeling in de mode past in een bredere economische en maatschappelijke context, die zowel kernachtig als uitgebreid beschreven is door zulke uiteenlopende figuren als de Canadese premier Trudeau en de vorig jaar overleden socioloog Bauman.

Vorige week zei Justin Trudeau op het World Economic Forum: ‘Denk erover na. De verandering verliep nooit zo snel als nu, maar zal ook nooit meer zo langzaam gaan.’ In dezelfde speech stelt de Canadese premier dat economische onzekerheid en ongelijkheid als een golfeffect over de wereld voelbaar zijn. Dat leidt tot ongerustheid en angst bij grote groepen mensen die het tempo niet langer bij kunnen benen.

Het is alsof we continu op te dun ijs schaatsen, bang om door het ijs te zakken als we ons tempo matigen. Wie te hard gaat, waarschuwt Zygmunt Bauman, heeft geen tijd meer om na te denken. In zijn typische, ronkende proza: ‘En in de afwezigheid van het denken kan het schaatsen op dun ijs waartoe kwetsbare individuen zijn veroordeeld in de poreuze wereld onterecht worden aangezien voor hun lotsbestemming.’

Hier biedt Bauman een opening: we hebben de plicht om de mens af en toe een rustmoment te gunnen, zodat hij of zij na kan denken. Als Bauman gelijk heeft, wordt de slag om de dominantie uitgevochten tussen de groep met ‘wapens van versnelling’ en een groep met ‘wapens van procrastinatie’ (uitstelgedrag).

Stiekem hoop ik dat we door wat overtollige ballast af te gooien (een deel van het bestaande curriculum op school, bijvoorbeeld) wendbaarder en lichter worden. Dan zakken we minder snel door het ijs als we af en toe eens stilstaan.